Muğla Kentsel Servislere Erişilebilirlik Analizi

MUĞLA KENTSEL SERVİSLERE ERİŞEBİLİRLİK ANALİZİ

Günümüzde şehirlerin sürdürülebilirliği yalnızca fiziksel altyapı yatırımlarının varlığıyla değil, bu yatırımların toplumun tüm kesimlerine ne ölçüde erişilebilir ve kapsayıcı bir şekilde sunulduğuyla da değerlendirilmektedir. Yeşil alanlardan sağlık hizmetlerine, eğitim olanaklarından sosyal donatılara kadar pek çok kentsel servis, sadece var olmakla kalmamalı; her bireyin bu hizmetlere kolayca, güvenli bir biçimde ve adil koşullarda erişebilmesi sağlanmalıdır. Bu kapsam Muğla’da dört ilçede (Menteşe, Bodrum, Marmaris, Fethiye) Eğitim tesislerine, Yeşil alanlara ve Sağlık tesislerine ulaşım yaya erişebilirliği üzerinden incelenmiştir.

Yöntem

Bu çalışmada, Muğla il sınırları içerisinde yer alan sağlık, eğitim ve ulaşım gibi temel kentsel hizmetlere yaya erişilebilirliği mekânsal olarak analiz edilmiştir. Erişilebilirlik değerlendirmesi yapılırken düz mesafe ölçümleri yerine gerçek yol bağlantılarına dayalı analizler tercih edilmiş; bireylerin bu hizmet noktalarına yürüyerek ulaşabilecekleri alanlar ortaya konmuştur.

Yürünebilirlik veritabanı oluşturulurken, farklı kullanıcı gruplarının fiziksel özellikleri ve ihtiyaçları dikkate alınarak; tesislere ve yeşil alanlara olan mesafe sınırları 100 metre (dezavantajlı gruplar için), 400 metre (yaşlı, çocuk vb. bireyler için) ve 800 metre (yetişkin bireylerin yürüme mesafesi) olacak şekilde tanımlanmıştır. Bu mesafe eşiklerine göre yol ağı üzerinden network analizi gerçekleştirilmiş ve hizmet noktalarına olan erişimi yaya güzergâhları üzerinden değerlendirilmiştir.

İlçelerin Yol Ağları

Sağlık Tesislerine Erişebilirlik

Eğitim Tesislerine Erişebilirlik

Yeşil Alanlara Erişebilirlik

Değerlendirme

Bu çalışma, Muğla genelinde temel kentsel servislere erişim düzeylerini mekânsal olarak analiz ederek, ilçeler arasında hizmetlere erişimde ortaya çıkan mekânsal farklılıklar incelenmiştir. Sağlık, eğitim ve yeşil alan erişimi gibi yaşamsal hizmetler söz konusu olduğunda, ilçelerin yerleşim yapıları kentsel servislere erişim düzeylerini doğrudan etkilemektedir.

Bu bağlamda, Menteşe ilçesi öne çıkan bir örnek sunmaktadır. Daha kompakt bir yerleşim düzenine sahip olması ve hizmetlerin merkezî bir yapıda toplanması sayesinde, Menteşe’de yaşayan bireylerin kentsel servislere yaya olarak erişimi görece daha kolay ve hızlı gerçekleşmektedir.

Öte yandan, Fethiye, Marmaris ve Bodrum gibi nüfusun daha yoğun, yerleşim alanlarının ise daha dağınık olduğu ilçelerde bu hizmetlere erişimde eksik bölgeler ortaya çıkmaktadır. Geniş yüzölçümleri, turizm kaynaklı dönemsel nüfus artışları ve merkez-çevre dengesizliği gibi etmenler, bu ilçelerde kentsel servislerin her kesime eşit şekilde ulaşmasını zorlaştırmaktadır.

Elde edilen bulgular, kentsel servislere erişimde sadece hizmet noktalarının sayısının değil, bu noktaların yerleşim deseniyle uyumunun da büyük önem taşıdığını göstermektedir.

Kaynakça

• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2014). Mekansal planlar yapım yönetmeliği. Resmî Gazete, (28945). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20073&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Yasak, Ü. (2021). Sürdürülebilir kentleşme bağlamında kentsel hizmetlere erişebilirlik: Eğitim kurumlarına erişebilirlik yönüyle Muğla kenti üzerine bir analiz. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(74), 2353-2367. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.2672
• Deniz, M., Kazdal, K., & Topuz, M. (2022). Devlet Okullarına Erişilebilirliğin CBS ile Mekânsal Analizine Bir Örnek: Rize Kenti. Journal of Literature and Humanities, 69, 40-52.
• LİN, J.J., HUANG, Y.C. & HO, C.L. (2014). School accessibility and academic achievement in a rural area of Taiwan, Children's Geographies, 12(2), 232-248.
• KARAMAN KEPENEKÇİ, Y. & SOYDAN, T. (2008). Eğitim Hakkı, A. Gönül Akçamete ve İlknur Türkkan (Editör), Eğitim bilimleri bakış açısıyla Türkiye Cumhuriyeti’nde eğitimin çağdaş değerlerle irdelenmesi çalıştayı, İçinde (121-135). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.